Openbare ruimte als platform voor sociale cohesie.

Het Parool kopte laatst “Amsterdammers vast in eigen bubbel”. Hoewel segregatie in het hele land vermindert, blijven Amsterdammers opvallend vaak alleen omgaan met mensen uit hun eigen sociale bubbel.

 Ondertussen komen bij stadsvernieuwing openbare plekken pas als laatste aan bod. Terwijl het creëren van aantrekkelijke plekken in de openbare ruimte juist een middel kan zijn om die segregatie tegen te gaan. De openbare ruimte is namelijk de plek waar je mensen tegenkomt van buiten je sociale bubbel. Wanneer die niet uitnodigend is, verminder je de kans dat verschillende groepen met elkaar in gesprek gaan.

 Voor mijn afstudeeronderzoek heb daarom ik een herinrichting gemaakt van het Delflandplein in Amsterdam Nieuw-West. Deze buurt is voor de geplande uitbreiding van Amsterdam een hele geschikte plek om te verdichten, doordat hij makkelijk bereikbaar is met auto, fiets en ov; bovendien is er veel ruimte in de de na-oorlogse uitbreidingswijken van amsterdam.

Het Delflandplein

De functie van het huidige plein is erg eenzijdig. Het functioneert alleen als winkelplein, maar nodigt niet uit tot ontmoeten, is heel bestraat, en het kunstwerk dat er staat vormt eerder een obstakel dan een uitnodiging.

Zonde, want het plein heeft wel potentie. Het ligt middenin een woonwijk en grenst aan de supermarkt, waardoor het een automatisch trefpunt is. Deze potentie wil ik in mijn ontwerp benutten.

Sociale cohesie

Door middel van literatuuronderzoek heb ik de randvoorwaarden onderzocht voor een plein dat uitnodigt tot ontmoeten, oftewel: hoe kan een plein een positieve bijdrage leveren aan sociale cohesie in de buurt?

 Hieruit bleek dat drie voorwaarden van belang zijn: ten eerste moet het plein onderdeel zijn van het stedelijk weefsel, zodat mensen elkaar tegenkomen. Ten tweede moet het plein multifunctioneel zijn, anders is het publiek te eenzijdig. En tot slot moet het plein aantrekkelijk zijn, anders komen er sowieso geen mensen.

 Daar kun je als ontwerper nog iets aan toevoegen door het een plek te maken die toevallige ontmoetingen stimuleert, een gevoel van eigenaarschap geeft en door er een herkenbare plek van te maken, een landmark.

Een Plein Publiek

Mijn doel was om met mijn ontwerp het plein tot woonkamer van de wijk te maken. Dit heb ik in eerste instantie heel letterlijk genomen. Bij het inrichten van een woonkamer kan je een bank en tapijt tot centerpiece maken. In mijn ontwerp ben ik ook gestart met het toevoegen van een tapijt van gras, met een groene loper om mensen uit te nodigen het plein op te komen.

Vervolgens heb ik meubels toegevoegd. Niet direct herkenbare meubels, maar amorfe vormen, die je uitnodigen tot eigen interpretatie en gebruik. Ik heb er elementen in verwerkt zoals een glijbaan, een tafel of een rugleuning, die uitnodigen om bijvoorbeeld een spelletje te spelen of op een andere manier op meubels te gaan zitten.

Deze meubels staan op een tramrails, waardoor ze verplaatsbaar zijn. Het plein wordt omringd door veel flatgebouwen, waardoor de zon steeds op een andere plek staat. Verplaatsbare meubels zorgen ervoor dat je alsnog de hele dag door in de zon kan zitten, wat het plein een stuk aantrekkelijker maakt.

Maar de meubels hebben ook een sociale functie: ze stimuleren interactie tussen bewoners. Doordat de meubels op een tramrails staan, zijn ze niet vrij verplaatsbaar, en kan het zijn dat medebewoners elkaar in de weg komen te zitten. Dit kan wrijving geven, maar ook aanleiding zijn tot een mooi gesprek.

Bovendien dragen verplaatsbare meubels bij aan een gevoel van eigenaarschap. Door iets te maken dat bewoners naar hun hand kunnen zetten, voelen ze zich meer betrokken bij het plein en creëer je een gevoel van verbinding met zowel het object als de plek.

Artist statement

Ieder mens is van nature een maker, een ontdekker, een avonturier op zijn eigen manier. Als ontwerper met een makersachtergrond ben ik gefascineerd door het “eigen maken” van de leefomgeving. Door tactiel, maar ook veelzijdig en flexibel te ontwerpen, moedig je de gebruiker aan om zijn persoonlijke verbinding met de omgeving te verkennen. Juist die verbinding draagt bij aan het “je ergens thuis voelen" en bepaalt of je ergens zorg en liefde in wil steken.