We worden dagelijks geconfronteerd met de verwoestende effecten van klimaatverandering, het verlies van biodiversiteit en de gestage homogenisering van ons landschap. Door deze ontwikkelingen, die de toekomst van onze planeet bedreigen, maak ik mij ernstig zorgen. Mijn supportive narrative is een zoektocht geweest naar de perceptie van de natuur in Nederland en de impact van deze perceptie op ons ecosysteem. Daarnaast heb ik als kunstenaar onderzocht hoe ik een positieve bijdrage kan leveren aan deze discussie en de gezondheid van ons ecosysteem.
Het Nederlandse natuurbeeld
Historisch gezien zijn er drie dominante stromingen binnen het natuurbeeld: de imperialistische traditie, die de mens de heerschappij over de natuur toekent, de arcadische traditie van de pastorale soort, die streeft naar een vreedzame co-existentie tussen mens en natuur, en de arcadische traditie van de primitieve soort die zich inzet voor de wilde natuur zonder menselijke bemoeienis (Keulartz, 2019).
In Nederland is het antropocentrisch perspectief, de imperialistische traditie, dominant (Drenthen, 2020). Deze overtuiging heeft grote gevolgen gehad voor de staat van ons ecosysteem (Soons et al., 2022). De uitputting van de aarde heeft geleid tot klimaatverandering (Crutzen et al., 2007), en onze neiging om de natuur te beheersen en te manipuleren, heeft geleid tot massale biodiversiteitsverlies waardoor Nederland nu nog maar 15% van haar oorspronkelijk biodiversiteit over heeft (Alkemade et al., 2009). Hoewel deze visie door velen (en de wetenschap) wordt gedeeld en ondersteund, is er nog steeds scepsis en weerstand. Een groeiende groep in de samenleving twijfelt aan de uitspraken van de wetenschappers en de mogelijke invloed van de mens op klimaatverandering. (Vliet, 2019, Smeets, 2021)
De rol van de kunstenaar
Als kunstenaar wil ik mij op een positieve manier mengen in het discour. Kunst heeft de potentie om ons begrip van onszelf en onze wereld te verbreden en te verdiepen. Het biedt ons de mogelijkheid om te reflecteren op de samenleving en nieuwe percepties te omarmen (Kooke & Lange, 2007, Botton & Armstrong, 2013). Transdisciplinariteit is daarbij essentieel om complexe vraagstukken aan te pakken (Bijl, 2018). Het heeft de belangrijke eigenschap om lateraal, fantasierijk en creatief te denken.
Zo wordt in Art as Therapy, door de filosoof Alain de Botton en filosofische kunsthistoricus John Armstrong gesteld dat kunst kan bijdragen aan het oplossen van diverse problemen in onze maatschappij. Kunst is volgens hen een therapeutisch instrument dat het een vermogen geeft om onze psychologische tekortkomingen en angsten te herstellen en ons te helpen om een beter begrip te krijgen van onszelf en onze wereld. Een bijzonder belang van kunst (Botton & Armstrong, 2013). In Ways of Seeing stelt schrijver en kunstcriticus John Berger dat kunst de wereld om ons heen kan duiden. De manier waarop we iets zien, zo schrijft hij, is nooit neutraal. Het wordt diep beïnvloed door wat we al weten of geloven. De manier waarop we de wereld zien, is een directe reflectie van de wereld zoals we haar begrijpen (Berger, 1972). Op een bijzondere manier laat ontwerper Alan Fletcher in zijn boek The Art of Looking Sideways zien dat het vermogen om dingen vanuit een ongewoon oogpunt te bekijken de meest vruchtbare vorm van observatie is. Door het doorbreken van conventionele grenzen zijn, volgens de schrijver, nieuwe mogelijkheden te ontdekken (Fletcher, 2001). Kunsthistoricus James Elkins onderzoekt in Pictures and Tears de emotionele en psychologische impact van kunst op het publiek. Elkins stelt dat kunstwerken diep in kunnen spelen op onze gevoelens. Kunstwerken hebben het vermogen om ons te raken op een diep emotioneel niveau. Onze tranen zijn een getuigenis van de kracht en de betekenis die deze werken in ons leven kunnen hebben (Elkins, 2004).
Kunst als katalysator
Het werk van studio Berkveldt (opgericht door Noëlle Ingeveldten mijzelf), is geworteld in wetenschappelijk onderzoek en daagt
conventionele percepties uit en nodigt uit tot nieuwe perspectieven.
Als kunstenaars leggen wij de verbanden, maken we een vertaalslag en
faciliteren we onderling begrip en samenwerking. Door ons onder te
dompelen in het onderwerp kunnen wij kennis, ervaring, informatieve en
emotionele aspecten vertalen naar een artistieke uiting die de problematiek
niet alleen inzichtelijk, maar ook emotioneel invoelbaar maakt. Kunst
wordt zo ingezet om de dialoog te bevorderen en mensen positief te
beïnvloeden. Met ons project Dead and Alive hebben wij ruimte gecreëerd
voor unieke gesprekken over onze relatie met de natuur. Daarnaast heeft
de dialoog inzichten opgeleverd over de rol van de mens in het systeem en
onze angst voor de dood in de natuur. Kunst als kwalitatief middel voor
conversatie en transformatie.
Artist statement
Ik ben mede-oprichter van Berkveldt, een audiovisuele kunststudio gevestigd in Rotterdam. Met ons werk onderzoeken we de interactie tussen mens en natuur, waarbij we ingaan op de complexe relatie en spanningsvelden tussen beide elementen.
Wij integreren daarbij praktische, lokale en persoonlijke kennis om nieuwe inzichten te bieden in complexe maatschappelijke vraagstukken. Daarbij werken we samen met verschillende disciplines en sectoren, en creëren we immersieve installaties en audiovisuele verhalen met een uniek perspectief op de wereld.
Door gebruik te maken van magisch realisme en niet-menselijke perspectieven, nodigen we de kijker uit om het fantastische en magische binnen de alledaagse wereld te verkennen.
Ambitions
Er liggen nog genoeg ideeën op de plank. (wordt vervolgd)
Learned during the studies
Het afgelopen jaar heeft me echt een andere kijk op mijn makerschap gegeven Ik ben me veel bewuster geworden van het belang van participerende maakmethodes, waarbij het betrekken van anderen expertises en disciplines cruciaal is. Daarnaast heb ik ingezien dat transdisciplinariteit essentieel is om binnen het makerschap en in maatschappelijke discussies impact te hebben, zowel. (wordt vervolgd)
List of publications / exhibitions / prices / concerts / shows etc.
Het werk van Berkveldt is onder andere tentoongesteld bij BioArt Laboratories, Dutch Design Week, TENT Rotterdam, Geldersdoek, Museum Jan Cunen en op de IJsselbiënnale 2023.